Phạm Hồng Hà

Thi sỹ

Anh xanh gầy. Nghĩ con đường khắc nghiệt

Trong hồn anh những ảo ảnh ngập đầy

Cuộc đời giáng những đòn đau giữa ngực

Những hoài nghi anh uống mãi đến say

Thi sỹ có mái đầu chải lệch

Vầng trán cao hằn sâu những nếp nhăn

Những ảo mộng huy hoàng đầy quyến rũ

Rực cháy lên trong bức họa lặng trầm

Căn gác xép mốc meo chật chội

Thi sỹ ngồi. mẩu nến nhói mắt anh

Cây bút chì trên tay trong đêm tối

Là chứng nhân bao tâm sự âm thầm

Thi sỹ viết bài ca buồn sâu lắng

Những bóng hình dĩ vãng dậy trong tim

Những âm thanh trong tâm hồn vang vọng

Sớm mai anh mang đổi hết thành tiền

1910-1912

Tiểu sử

Justinas Marcinkevičius (1930-) là nhà thơ, nhà viết kịch, dịch giả người Lít-va. Tốt nghiệp Đại học Vilnius năm 1954. Trong các năm 1960-1965, ông giữ chức Phó chủ tịch nước. Có chân trong Viện hàn lâm khoa học Lít-va. Ông đã dịch thơ của các tác giả Liên Xô, Ba Lan, Phần Lan ra tiếng Lít-va như Puskin, Lermontov, Esenin, Mickiewicz và sử thi Phần Lan Kalevala. Thơ ông đã được dịch sang các tiếng Anh, Nga, Rumani, Đức, Bungari, Hungari, Na Uy, Séc bi, Slovakia, Ucraina và một số ngôn ngữ khác.

Tác phẩm

- Huyết và tro/ Anh hùng ca/ NXB Văn học, Vilnius - 1960

- Cầu gỗ/ Thơ/ NXB Văn học, Vilnius - 1966

- Mažvydas/ Tụng ca/ Vilnius, Vaga - 1977

- Bức tường/ Thơ/ NXB Văn học, Vilnius - 1965

http://pirmojiknyga.mch.mii.lt/Asmenys/marcink.en.htm

Hai người đàn bà

Hai người đàn bà chưa từng bao giờ nói dối

đã coi tôi là người yêu nhất

người duy nhất

Hai người đàn bà dịu dàng quở trách tôi

lặng lẽ mắng mỏ tôi

Hai người đàn bà đã th thứ cho tôi

về mọi điều tội lỗi

Hai người đàn bà điên cuồng kiêu hãnh

về tôi

Người đầu là mẹ tôi

Người thứ hai, mẹ các con tôi

Vũ Tú Nam dịch từ tiếng Pháp

Văn học nước ngoài, số 1-2004/ Hội Nhà Văn Việt Nam

Vladimir Galaktionovich Korolenko

(1853-1921)

Những đốm lửa

Cách đây đã lâu, tôi có dịp đi thuyền trên sông Sibiri ảm đạm vào một đêm thu tối trời. Đến khúc sông ngoặt, đột nhiên ở phí trước, dưới những dãy núi tối om, vụt lóe lên một đám lửa nhỏ.

Đốm lửa lóe sáng, chói lọi, rõ thật gần...

- Chà, lạy Chúa! - Tôi sung sướng thốt lên - sắp được nghỉ đêm rồi!

Người lái đò ngoái lại nhìn đốm lửa và lại thản nhiên ra sức đẩy tay chèo

- Còn xa khướt!

Tôi không tin: thì đốm lửa vẫn đây kia, nhoi hẳn ra khỏi bóng đêm mung lung. Nhưng người lái đò hóa ra lại đúng: quả là còn xa thật

Những đốm lửa đêm vốn dĩ như vậy đó. Cứ lấn át bóng đêm mà tiến lại gần, cứ lóe sáng lên, cứ hẹn, cứ làm như ở ngay đó gần gặn mà mồi chài. Có cảm giác rằng, chỉ hai ba chèo nước nữa - thế là đường dài tới đích...Vậy mà - còn là xa!...

Và đêm ấy chúng tôi còn phải bơi thuyền mãi trên dòng sông tối om như mực. Những đốm lửa nhỏ vẫn như gần mà vẫn cứ xa...lập lòe mời nhử.

Giờ đây tôi thường hay nhớ lại dòng sông tối om giữa đôi bờ núi đã che trùm với đốm lửa nhỏ sống động đêm ấy. Cả trước đây cũng như sau này có biết bao nhiêu đốm lửa khác cũng đem cái vẻ gần gặn của mình ra mà mồi nhử huyễn hoặc không phải chỉ riêng một mình tôi. Nhưng cuộc sống vẫn trôi đi giữa đôi bờ ảm đạm ấy, còn những đốm lửa vẫn cứ mãi xa xăm và đành lại phải ráng sức dấn thêm tay chèo...

Nhưng dù sao...dù sao đi nữa ở phía trước - vẫn là những đốm lửa!

(Ngựa tía từ núi thần/ NXB Văn học, 1998)

Tiểu sử

René Char (1907-1988), nhà thơ Pháp từng tham gia phong trào sáng tác thơ siêu thực. Tham gia kháng chiến, làm chỉ huy du kích. Tác phẩm: Chiếc búa vô chủ, Những kẻ dậy sớm...

Nguồn: Cái chết, tình yêu, sự sống (thơ hiện đại Pháp)/ NXB Tác phẩm mới, 1989.

Lời ru hàng ngày cho đến ngày cuối

Đã bao lần, biết bao lần

Con người ngủ thiếp tấm thân gọi người

Một lần, chỉ một lần thôi

Con người ngủ thiếp, thân người mất luôn

(Ngô Quân Miện dịch)

Tiểu sử

René Depestre (1926) sinh tại Jacmel , nước Haïti. Là nhà thơ kiêm đảng viên Đảng Cộng Sản. Giữ chức giám đốc NXB Cu Ba. Tác phẩm: Rừng cây ánh sáng

Thơ ngợi Đi-tô

Những ngày mai của anh hiện trên mặt em

Như gân lá trên lá cây-ăn-bánh

Miệng em khi cười như chạm trong lửa thắm

Vẻ dịu dàng ánh lên trong đôi mắt em

Như giọt nước long lanh trên tấm cừu sinh động mượt êm

Sóng gợn reo say - trên làn thân thể

Và lòng anh yêu da thịt của em

Như tiếng chuông ngân đổ hồi giòn giã

Đổ liên hồi trong máu - khiến say thêm

Anh như những sông bỏ dòng chảy cũ

Để chảy vào lòng cát sắc em xinh

Anh như những đàn én bay về tổ

Mỗi năm về tìm - trời của em xanh

Mùa lại mùa anh vững bền vẫn ở

Trong mùa xuân bất tận những mơn trớn ân tình

Anh ở trên đất này đặng mà vĩnh viễn

Được lở và bồi trong sóng mạnh của em

Em ái ân hồi anh lại mỗi đêm

Như một trái tim lại hồi nhịp đập

Đời em, hỡi nàng tiên rượu bồ đào trong vắt

Đời em, hỡi niềm say mía ngọt mê ly

Đời em tạo đời anh như một ngọn lửa gỗ cháy diệu kỳ

Ngọn lửa in lên chân trời vô biên của nhân loại

Xuân Diệu dịch

(Những nhà thơ da đen/ NXB Văn Học, 1962)

Tiểu sử

Philippe Langlet là giáo sư sử học, tiến sĩ chuyên ngành phương đông, đã dịch thơ thiền của Việt Nam ra tiếng Pháp. Ông giảng dạy ở Đại học Paris VII. Ngoài các công trình khoa học, Philippe Langlet còn sáng tác thơ.

Vĩnh biệt người yêu dấu

Một sớm giữa mùa hè

khi mặt trời xanh xao xuyên qua mây xám

khi tiếng rì rầm thành phố lại tái sinh

bàn tay em đang ấm áp đã hóa thành bất động

Với em không quá khứ, không tương lai, không hiện tại

một hồi quang của vĩnh cửu chỉ thế thôi

như lớp bọt gợn trên làn sóng

Trong giây phút tôi chỉ thấy nước phẳng lì vô tận

Xin em cho tôi nhỏ một giọt lệ, nỗi tiếc thương

vì những vuốt ve nay không còn nữa

vì vòng tay ôm chỉ là trống rỗng

trước lúc khiến sao cho hóa đá trái tim này

để cảm nhận em như hạt châu toàn bích

bông hoa mong manh mà từ nay bất diệt

Mống cầu vồng bảy sắc khải thiên

Xin em mà đôi câu đôi nét

một cầu nối thế giới này với chốn bên kia

Sớm tinh mơ mùa đông đứng chờ xe buýt

tôi thấy vô số ngôi sao chấm sáng long lanh

trong vực thẳm bầu trời hay trên đường nhựa ướt

Một ngôi sao đang gọi tôi kia

Tôi chưa biết em mà đã tìm thấy được

Thế mà em đã đáp lời tôi

Tôi nhìn thấy một khu vườn đẹp

Trước lúc mặt trời lên

Trên cây một con chim xinh đậu lại

Không còn khu vườn chỉ còn thấy cánh chim

Tia sáng đầu tiên vuốt ve lớp lông chim trắng

Không còn cánh chim chỉ còn lại vuốt ve

Ở chốn này đây không còn gì nữa

duy chỉ còn tình của chúng ta

Đầm nước nơi rừng cây xa cuối

Nắng hạ vài tia hắt lại giữa trưa

Vùng quanh quất lục xanh thẫm màu lam biếc

Nào ai biết nụ cười đầm nước

chỉ mình em may mắn nở bên nơi

từng được thấy em trong khoảnh khắc

ngày nắng lên

trong mặt nước gương soi

Bông huệ trắng kia óng vàng điểm nhụy

lãng đãng đu đưa theo ngọn gió sớm mai

Rỡ ràng dưới trời xanh giữa hai cơn mưa trút

trong nắng mới

khu vườn của thân phụ mình đây

Nếu ta hái tặng em bông hoa đỏ

nó sẽ chỉ còn là con chim chết mà thôi

Mang dáng hình nào, sao ta lại bận tâm chuyện đó

Một khi chúng ta đã vĩnh viễn chiếm hữu rồi

giữa trái tim ta, sẽ là bất biến?

Một mảnh trời phớt xanh bên mây màu thắm

Thoáng bất chợt chỉ trong khoảnh khắc

giữa cây mùa đông qua cửa sổ con tàu

Rồi chốc lát bình minh lay rừng cây thức tỉnh

Tấm áo em tuyệt mỹ

chỉ thấp thoáng mà mãi là hiển thị

Mây đẹp biết bao

Hoa ngào ngạt biết bao

bởi không có đâu là chừng mực

Một tia nắng bừng lên

trên một giọt sương nơi cỏ dại

trên mảnh thủy tinh hay một hạt cát thôi

trên đường phố nơi đây bụi bặm

vật thuần khiết diệu kỳ tức thời mà hoàn chỉnh

Nụ cười em nét bí ẩn thường khi

vẫn còn hơn cả vật diệu kỳ

rút cục cho ta được đọng ngưng mình trong đó

Bến tàu điện ngầm

Bờ mép trắng xỉn màu, đường ray lấp lánh

đá sỏi xạm đen hẳn có chuột kèm theo

sành sứ hắt lên trắng mờ loáng bóng

ánh sáng tỏa từ mọi lúc mọi nơi

Phải chăng ta đã nhìn thấy mọi điều này

hay đó là tấm gương tình yêu bất chợt

đốt cháy bừng nơi trái tim ta

mang cho nơi đây nét diệu huyền trong phong thái

bởi lẽ ta đang chờ đợi em về

Chiếc ghế dài cũ thay lớp sơn, chẳng còn tinh tươm nữa

trên lề đường xám vài chiếc lá vàng rơi

một nhánh cỏ vẫn mọc từ khe nứt

người đi qua

Vạn vật xoáy quanh tôi

Tôi nhìn thấy nụ cười em bất chợt

tôi gọi em, em tan biến mất rồi

Khi thức giấc đột nhiên tôi thấy

những cành táo trên cây trong động thái khẽ khàng lay

nơi cửa sổ ánh đèn đường hắt bóng

em có nói chăng đó là điều không có thực

rằng chỉ là hình ảnh mộng mơ?

Nếu nghĩ tới em, người đã đi xa

mà hạnh phúc dâng lên

trong tim tôi tràn ngập

thiên hạ có nói rằng ảo giác mà thôi?

Sao ta phải bận tâm đoái hoài sau cánh cửa

cảnh tượng khu vườn nở rộ long lanh

những bông hoa cuối cùng mùa hạ

những chiếc lá đầu của tiết thu sang?

Tôi nấn ná bên vết lưu cát bụi

bên giọt sương kia

bí quyết mở cánh cửa bất tường vào khu vườn đích thực

nơi tôi chiêm ngưỡng em bừng sáng rỡ ràng

vào lúc mở đầu một ngày mới mẻ

Xiêm áo đẹp phẳng lì, mãi hoài bất động

nơi tủ đối diện ta, dựng đứng nỗi cô đơn

sợi tóc đen bất ngờ tìm ra trong cuốn sách

sợi tóc của em, đó chính là em

Có hề hấn gì, ngắn hay dài, cõi trần này hay chốn đó

màu tóc và làn uốn lượn đã đủ rồi

Trong giây phút ta đà phát hiện

thực sự em đang hiện diện nơi đây

để cùng ta thổ lộ mối tình này

Đặng Anh Đào dịch

(Văn Học Nước Ngoài, số 5 - 2008/ Hội Nhà Văn Việt Nam)

Tiểu sử:

Lea Golberg (לאה גולדברג‎, 1911 - 1970) là nữ thi sĩ Israel, sinh tại Kovno (Lithuania). Học triết và tiếng Semitic. Trở thành giảng viên năm 1954 tại Đại học Hebrew. Là một trong những thi sĩ nổi tiếng nửa thập kỷ đầu của thế kỷ XX. Năm 1970, giành giải thưởng văn học Israel. Tác phẩm chính: Tuyển tập thơ (1973-1979), Ánh sáng ven bờ mây (1972).

Thơ Ix-ra-en đương đại/ NXB Văn học, 1994

Cuộc đi không tên

Trong nhiều tuần không ai gọi tôi

Lý do dễ hiểu

Con vẹt trong bếp

Không biết tên tôi

Mọi người trong thành phố

Không biết tên tôi

Tên tôi không có tiếng nói không có tiếng động không có âm thanh

Trong bao ngày tôi ra đi không tên

Trên những đường phố mà tên chúng, tôi đều biết rõ

Đôi khi tôi nhớ đến người

Mà tôi không biết rõ tên

Nguyễn Xuân Sanh dịch

Vương Quý Bộ (nhà thơ hiện đại Trung Quốc, chưa rõ tiểu sử)

Đi qua vườn táo

Dòng suối trong trong nước chảy hoài

Quanh co đường nhỏ thông lên núi

Đồng chí liên lạc chí nguyện quân

Một ngựa một súng đang rong ruổi

Ngựa phi vun vút như gió bay

Nương theo đường núi rẽ đi tới

Lên núi cao, đường núi khó đi

Bên đường bỗng hiện vườn táo nhỏ

Lá cây xanh biếc, quả ngọt ngào

Tiếng hát trong trẻo ngân theo gió

Chiến sĩ buộc ngựa, nhìn bốn bên

Miệng khát, muốn tìm dòng suối nhỏ

Cô gái trẻ tuổi hát bài ca

Trong vườn, chân nhón, tay với hái

Chợt nghe vó ngựa vang từ xa

Vội bỏ lẵng xuống, ngừng việc lại

Thuận tay, rẽ lá, mắt nhìn ra

Đồng chí chí nguyện lên sườn núi

Người đã mệt nhoài, ngựa cũng chồn

Chiến sĩ vung roi giục chiến mã

"Đồng chí, đồng chí, chờ tí thôi

Giải khát, hãy dừng, ăn ít quả"

Chiến sĩ vung tay khẽ mỉm cười

Miệng nói "Cám ơn! Cám ơn quá!"

Quả táo như lửa đỏ làm sao!

Tâm tình cô gái nồng như lửa!

Mắt nhìn quả táo, lòng ngọt ngào

Không uống nước mà không khát nữa

Vung roi giục ngựa lên núi cao

Chiến sĩ thẳng tới chỉ huy sở

Hoàng Trung Thông dịch

(Về Diên An/ thơ Trung Quốc, NXB Văn học - 1961)

三洲歌

陈子龙

相送巴陵口，

含泪上舟行。

不知三江水，

何事亦分流？

Bài ca Tam Châu

Cửa Ba Lăng đưa tiễn

Lệ dàn lên thuyền đi

Nào hay Tam Giang thủy

Sao cũng tách chia dòng?

hongha83 dịch

Tiểu sử:

Ludvig Holstein (1864 - 1943) nhà thơ Đan Mạch

(Văn học nước ngoài, số 2 - 2001/ Hội Nhà Văn Việt Nam)

Huệ trắng

Đến đây, các em tìm chi

Mặc áo tươi trẻ nhu mì khoan thai

Mặc áo thanh khiết thon dài

Tưởng như chạm trổ mảnh mai xà cừ

Trời hoàng hôn những chiều thu

Mầm tơ quý tộc, ấy từ dáng em

Ôi mùi hương thắm êm đềm

Hiểu lời thông điệp dịu im ngọt ngào

Của lòng vạn vật thấp cao

Một mùi hương thắm đi vào thiên thu

Mùi hương thơm tự bao giờ

Thầm nghiêng phủ khắp hồn thơ anh rồi

(Nguyễn Xuân Sanh dịch)

Tiểu sử:

Dora Gabe (Дора Габе, 1886 - 1983) là nữ thi sĩ Bungari, sinh gần Varna. Học trung học trong nước. Đã học ở Pháp và Thụy Sĩ. Bạn của Nezval (Séc) và Yavorov (Bun). Từng giữ chức Chủ tịch Hội Văn bút Bungari. Bà chủ yếu sáng tác các tác phẩm giành cho thiếu nhi. Tác phẩm thơ có Mặt trời ơi hãy đợi (1967)

(Các nhà thơ Bungari/ NXB Sviat, 1985)

Sức nặng

Cả người tôi đã hóa thành thương mến

Thành xót thương cho nỗi khổ thế gian

Thành cảm thương cho những người chết sớm

Thành vui vầy cho những trẻ sơ sinh

Niềm thương ấy nặng trĩu tôi đến nỗi

Khiến tôi như đứng lặng rụng rời

Đến nỗi làm tôi bị một vết thương

Cho đến chết

Trái tim tôi đã hóa thành tảng đá hoa cương nóng nung

Lại bị mặt trời làm cho cảm sốt

Khối nặng của tôi dùng được việc gì?

Đem chất lên vai ai cho được?

Chẳng hơn sao

Nếu đem xích tôi ngay tại chỗ

Đem ấn tôi xuống đất

Như một tảng đá

Dính chặt với đất đai?

Lúc ấy may ra tôi cảm thấy nhẹ người...

(Xuân Diệu dịch)

Giác quan

Bằng mỗi một tế bào tôi, tôi nhận thấy

Cái động rung của những vật hữu hình

Và cái xôn xao ẩn trong không khí

Đầy căng sức điện từ trường

Bằng tất cả da thịt tôi sinh sống

Tôi cảm nghe mạch đập đi trước thời gian

Của những mầm chồi sắp sửa nổ tung

Và tôi thấy một trái non sớm kết

Ở những con chim tự tình ríu rít

Khi tiếng gọi của chim sơn ca đánh thức

Những mộng mơ của tuổi thanh xuân

Bằng hàng triệu ăng-ten rất mảnh

Đôi mắt tôi tiếp đụng với cuộc đời này

Và tham lam thu hút nó mê say

Trong khi đó tư tưởng tôi đau đáu

Thấu xuyên len vào những tâm hồn người

Đem đến cho họ cái cuộc đời mới nở

Chính cuộc đời làm tất cả nảy sinh

(Xuân Diệu dịch)

Tiểu sử:

Claudine Lecoq (1956) là nữ thi sĩ Pháp. Tác phẩm: Những quyển vở xanh (1984), Phương Nam (1991)

(Tiếng nói trong khoảng cách/ NXB Hội Nhà Văn, 1994)

Khúc du ca

Lết một chân tôi chạy đến lả người

Sẽ dừng lại dưới chân lèn đá

Cái bóng xù xì đón nhận tôi và chở che tôi

Tôi đang xa những ngả suối, trái cây

Chỉ còn lại cái bánh trong túi thủng

Con mèo hoang này trong đêm liếm láp tôi

Lòng bàn tay làm bát, nơi cuộc sống tự cuốn tròn

Trên đường người ta đi chẳng còn gì khác

Hỡi tình yêu bao bọc vĩnh hằng ta

Một ngưỡng cửa, một bậc thang, một ngai báu

Ta hay đâu ngươi là khúc du ca

Ở đằng kia, dưới lều đen của người nuôi lợn

Nối lại mắt xích đời vô định

Hỡi bóng đêm, luồng sáng này ta thắp cho ngươi

Ngọn lửa hừng trên ngọn nến im hơi

(Hoàng Minh Châu dịch)

Không đề

Huyết lực tôi ngủ đầu ngón tay tôi

Nằm giữa cánh đồng này cùng những bông dã cúc

Tôi một mình, không đủ cả cho tôi

Kẻ giản dị nhất, lôi thôi nhất trong những cô bé nhất

Chân trần đi trong nội cỏ nụ vàng

Nơi chỉ có mặt trời ban trưa cho một nụ hôn

Giữa đám cỏ cao bên bờ cái chết

Tôi chính là đứa trẻ con cuộc sống đón về

Ngọn gió lùa tắt cái nồng mùa hạ

Dẫu tôi làm gì vẫn còn luôn nhịp bước

Xa những bông hoa đung đưa và làn gió

Sợ trái đất đi lên và lại bắt đầu

(Hoàng Minh Châu dịch)

Tiểu sử:

Carlos Baral (1928) là nhà thơ Tây Ban Nha, sinh ở Barcelona và sống ở đó. Làm giám đốc một nhà xuất bản văn học. Làm thơ theo phương hướng của B.Brecht gắn liền với những vấn đề xã hội và quan điểm giai cấp.

Tác phẩm:

- Những dòng nước được phục hồi

- Mười chín nhân vật trong lịch sử

(Thơ Tây Ban Nha chiến đấu/ NXB Văn học, 1973)

Người ra giữa biển

Nhân tôi biết tên các loài cá

Cả những loài rất lạ

Tên những bãi ngồi câu

Những tảng đá ngầm rất vắng rất sâu

Họ để cho tôi lục vào rổ nghề của họ

Sờ nhấc lên từng chiếc rổ

Họ kể cho tôi không giấu giếm tí nào

Những chuyện trong nghề không dễ hiểu đâu

Bởi vì tôi hiểu về buồm về lưới

Cách sử dụng cọc chèo bánh lái

Họ mang tôi đi trong những chuyến ra khơi

Tặng cho tôi phần việc một con người

Tôi cảm thấy đôi tay hồng lên kiêu hãnh

Họ nắm những dây chài

Khi một mùi cá tôm nồng mạnh

Thấm vào tôi

Tôi biết rõ về cuộc đời chài giản dị

Cảnh sống sơ khai, bất ngờ như cơm bữa

Nhưng cái biết kia chỉ là vô ích mà thôi

Họ làm sao nói hết được cho tôi

Hay tôi làm sao mà hiểu được

Cái sống cuả họ giữa những ngày cơ cực nhất

Những buổi kiên tâm cay đắng hàng tuần

Khi gió bấc trở về gặm nhấm ruột gan

Mắt lục lọi các chân trời đến mệt

Biển mờ dần đường nét

Biển như chiếc mẻ chai quá nửa cắm vào bùn

Như một điều đáng căm, như chiếc bẫy

Cho ai kia đang vừa đi vừa chạy

Mắt như mù dưới từng trận mưa tuôn

(Chế Lan Viên dịch)