angelkk

Tôi có tiếp xúc với nhiều bà con dòng họ Lê Hữu, nhất là dòng họ Lê Hữu ở Liêu Xá, họ rất bức xúc. Họ không đăng lên báo được, nhưng họ nhắn rằng việc hư cấu đó là làm xấu đi hình ảnh của tổ tiên họ và họ đè nghị Yveline phải bỏ đoạn hư cấu ấy đi. Còn ai cho điều hư cấu tình dục đó là “tô đẹp” thì xin hãy “tô đẹp” cho tổ tiên họ trước đi. Tôi cho rằng những phản ứng đó là chính đáng, không đáng bị phê phán là “không hiểu”, “không biết ứng xử” đối với nền văn hóa Phương Tây. Trở lại chuyện hội nhập văn hóa. Nếu cần vì hội nhập, vì sợ va chạm văn hóa mà ta phải tiếp nhận văn hóa tình dục Phương Tây, không được phê phán , không được chối bỏ 1 luồng văn hóa không phù hợp với văn hóa VN, con người VN, thì rõ ràng “đó là 1 sự lệ thuộc văn hóa”. Tại sao không đặt vấn đề ngược lại :Bà Yveline viết về VN thì nên ứng xử thỏa đáng với văn hóa VN! Như thế mới có sự bình đẳng, mới là cùng nhau hội nhập! Chúng ta cần tôn trọng, học hỏi văn hóa các quốc gia khác nhưng người khác cũng phải tôn trọng văn hóa VN, và trước hết người VN phải tôn trọng và phải bảo về bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Địa chỉ người viết: Phó giáo sư- Tiến sĩ Vũ Như Khôi Viện khoa học xã hội nhân văn quân sự- Bộ quốc phòng Phố Ngô Quyền- thị xã Hà Đông- TP. Hà Nội

Mối lo lệ thuộc về văn hóa- Vũ Như Khôi Từ đầu tháng 6-2004 đến nay, có một số bài báo trao đổi xung quanh 1 sự kiện văn hóa. Nguyên do là nữ văn sĩ Pháp Yveline Fe'ray, năm 2000 xuất bản ở Pari cuốn tiểu thuyết Monsieur le Paresseux (ông Lười), viết về Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Trong cuốn sách trên, ở trang 222, 223, Yveline Fe'ray có hư cấu nên câu chuyện hoàn toàn không có sự thật là thời gian lên Kinh Kì chữa bệnh cho Chúa Trịnh, Hải Thượng Lãn Ông đã "ăn nằm" với con bé giúp việc tên là Lan. Một số bài báo luộn bàn về sự kiện này là "Yveline xuyên tạc Lãn Ông" của Lê Hữu Trí đăng trên báo Văn Nghệ số 23 ngày 5-6-2004, "Một vụ kiện văn chương" của Hữu Ngọc trên báo Sức khỏe số 74 ngày 9-6-2004, "Lỗi lạc Hải Thượng Lãn Ông" của Lê Khánh, "Một ý kiến kì lạ về văn hóa" của Nguyễn Khắc Phê trên báo Văn Nghệ số 27 ngày 3-7-2004, "Nguy cơ hiểu lầm văn hóa nước ngoài", cuộc trò chuyện của phóng viên tạp chí Truyền Hình Việt Nam Vũ Đình Thành với Hữu Ngọc đăng trên tạp chí Truyền Hình kì 1 tháng 7-2004. Các tác giả trên có người chỉ ca ngợi Hải Thượng Lãn Ông như Lê Khánh, có người cho rằng câu chu7eyenj đó là sự xuyên tạc Hải Thượng Lãn Ông như Lê Hữu Trí- nhân danh hậu duệ dòng họ Lê Hữu Trác ở Liêu Xá, có người khen Yveline rằng câu chuyện hư cấu đó đã làm sống động hơn, gần gũi đời thường hơn của bậc vĩ nhân và như thế là tô điểm, làm đẹp cho dạnh nhân Hải Thượng Lãn Ông như các ông Nguyễn Khắc Phê và Hữu Ngọc. Tôi đã gửi một bài đến báo Văn Nghệ, trao đổi với ông Nguyễn Khắc Phê. Trong bài này, theo lời ông Hữu Ngọc "ta cú bình tĩnh mà xem xét vẫn đề một cách khách quan", tôi xin trao đổi mấy vấn đề xung quanh "Vụ kiện văn chương" qua hai bài báo đã dẫn trên của ông. Thứ nhất, câu chuyện Hải Thượng Lãn Ông "ăn nằm" với con bé giúp việc do Yveline hư cấu ra có phải là " tô vẽ cho đẹp thêm" vị đại danh y nước ta như quan niệm cảu ông Hữu Ngọc không? Hải Thượng Lãn Ông là 1 nhà Nho, 1 thầy thuốc mà y đức được đặt lên hàng đầu, 1 người không màng danh lợi. chỉ lấy cầm kì thi họa làm vui, lấy cỏ, hoa, trăng, nước làm bạn, sống thanh bạch, trọng nghĩa, trọng tình. Ông Hữu Ngọc viết rất đúng rằng ở Phương Tây, quan hệ tình dục không bị cấm kị như ở Á Đông ( nhất là các nước chịu ảnh hưởng Khổng Giáo). Việt Nam thuộc Á Đông, chịu ảnh hưởng Khổng Giáo nên đã tạo ra con người VN kín đáo, gìn giữ, thủy chung. Đó cũng là 1 nét của bản sắc văn hóa VN. Danh nhân văn hóa Hải Thượng Lãn Ông là 1 hình mẫu. Ai dám cho rằng như thế là không con người, không đời thường mà phải ghép thêm vào cho ông chuyện sinh hoạt tình dục với con bé giúp việc để "tô đẹp" cho Ông. Ông Hữu Ngọc viết rằng "Ở nước ta các nhân vật lịch sủ mà có nói đến tình yêu là y như rằng bị phản ứng". Làm gì có chuyện đó! Tình yêu là đẹp, ai chẳng có, nhưung tình yêu đâu phải có vợ con rồi vẫn quan hệ tình dục, gặp đâu làm đó với người khác? Ở ta chỉ phản ứng với kiểu "quan hệ bất chính" đó, chứ có ai phản ứng với chuyện tình yêu? Tôi cho rằng bà Yveline có thể có ý đồ tốt, nhưng bà chưa hiểu kĩ văn hóa VN, con người VN, hoặc bà cần viết theo văn hóa Phương Tây, đáp ứng thị hiếu của người Phương Tây, nên định "tô đẹp" mà lại thành "làm xấu" Hải Thượng Lãn Ông. Thứ 2, thái độ ứng xử giữa 2 nên văn hóa như thế nào? Ông Hữu Ngọc cho rằng sở dĩ có thái độ trái ngược nhau trước sự kiện trên là do "ứng xử khác nhau giữa 2 nên văn hóa". Ông viết :"Trong tiểu thuyết Phương Tây, những đoạn miêu tả tình dục là điều hết sức tự nhiên", "Ở Phương Tây, tiểu thuyết lịch sử cho phép tác giả tha hồ hư cấu", "Hư cấu vô tôi vạ". Tôi tin điều đó vì ông Hữu Ngọc là người tiếp xúc nhiều với văn hóa Phương Tây, kể cả quen biết Yveline. Tuy nhiên, nhiều người chúng ta đã từng đọc những tác phẩm nổi tiếng cuả Pháp và các nước Phương Tây, quả là rất hay, mặc dù trong đó không miêu tả tình dục. Như thế miêu tả tình dục, hư cấu về tình dục chỉ là đáp ững thị hiếu cảu 1 lớp người nào đó chứ không phải là 1 đặc trưng của văn hóa Phương Tây. Từ sự kiện nhỏ trong cuốn sách mà nêu thành nên văn hóa, tôi e chưa thỏa đáng. Nhưng thôi, cứ tạm coi đó là 1 đặc trưng của văn hóa Phương Tây cũng không sao. Mỗi quốc gia, mỗi dân tộc có quyền xây dựng nền văn hóa với những đặc trưng riêng của mình. VN ta vốn xưng nền văn hiến từ lâu. Phong Kiến Trung Hoa muốn dùng văn hóa Hán thôn tính văn hóa VN, thực dân Pháp muốn áp đặt văn hóa Pháp cho VN, đều thất bại. Ngày nay. trong thời buổi hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực, chúng ta tiếp thu, học hỏi văn hóa các dân tộc khác, nhưng vẫn kiên định xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, vẫn ứng xử với các nên văn hóa khác bằng văn hóa của mình. Một cuốn sách viết về danh nhân văn hóa VN nhưng theo kiểu văn hóa Phương Tây như ông Hữu Ngọc viết :"Trang Yveline viết về quan hệ tinhg dục giữa Lãn Ông và cô Lan chỉ là 1 chi tiết trong toàn bộ tác phẩm, 1 chi tiế rất tự nhiên trong văn học Phương Tây". Đó là "rất tự nhiên" với văn học Phương Tây, nhưng rõ ràng "không tự nhiên" với hình tượng Lãn Ông, với tâm lí VN, với văn hóa VN. Ông yêu cầu mọi người không được phản đối cách hư cấu của Yveline đối với Lãn Ông, phải hoan nghênh, phải tiếp nhận vì đó là văn hóa Phương Tây, nếu không sẽ là "tai hại", gây ra "hiểu nhầm và thù oán". Đây là lời kết bài "Một vụ kiện văn chương" :"Tóm lại trong "Ông làm biếng", tác giả muốn tô vẽ nhân vật cho đẹp thêm thì có thể độc giả ta lại cho là bôi nhọ. Ứng xử văn hóa khác nhau có thể gây ra hiểu nhầm và thù oán. Phải chăng vì thế mà Hôi Giáo Cực Đoan chủ trương khủng bố chống văn hóa Phương tây". Ông so sánh những người VN không đông tình hư cấu tình dục cảu Yveline với Hồi Giáo Cực Đoan Khủng Bố thì khó mà hiểu nổi. Ông cho rằng Hồi Giáo Cực Đoan Khủng Bố là chống văn hóa Phương Tây, điều này cũng cần phải bàn lại cho thỏa đáng nhưng không phải chủ đè của bài viết này. Về thái đôi ứng xử của độc giả với sự kiện trên, ông Hữu Ngọc viết 1 câu mà tôi hoàn toàn đồng ý :" Ngay 1 người VN bình thường (không thuộc dòng họ Lê Hữu), cũng khó nuốt trôi hư cấu ấy của Yveline". Bản thân tôi là 1 người VN bình thường quả thật cũng rất bức xúc. Tôi không dám chê trách gì bà Yveline, vì bà là người Phương Tây, xuất bản sách ở Phương Tây và chủ yếu cho người Phương Tây đọc. Tôi bức xúc vì thái độ ứng xử của những người VN trước sự kiện này. Cứ theo sự hoan nghênh, cổ vũ cuả các vị thì chẳng mấy chốc, các anh hùng dân tộc, các danh nhân văn hóa, các lãnh tụ cách mạng VN, sẽ "được" người ta hư cấu về quan hệ tình dục và các quan hệ xấu xa khác nữa, in thành sách và rao bán khắp nơi trên hành tinh này.