Nhà văn Nguyễn Thanh - Ngày Xuân bàn chuyện văn học

[Chuột Rain 3]

Viết gì về thời đại hôm nay? Nhà văn Nguyễn Thanh – Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam bộc bạch: Thời đại hôm nay, mọi sáng tạo văn học đều lắng lại, trầm tĩnh, công phu hơn, với mục đích hướng tới chất nhân văn trong từng tác phẩm. Phải là tác phẩm đích thực, để đời. Trong xu thế hội nhập, văn học vươn tới những tác phẩm hiện thực, những tác phẩm hay mang đậm bản sắc dân tộc...

 

PV: Thưa Nhà văn Nguyễn Thanh, đất nước ta đã và đang hội nhập với thế giới, những người làm công tác văn học phải là người lính tiên phong trên mặt trận ấy, vậy theo nhà văn, văn học hiện nay cần viết về những vấn đề gì?

 

Nhà văn Nguyễn Thanh: Thời hội nhập? Kể cả chặng đường xây dựng, kiến tạo đất nước trên 30 năm, văn học của tỉnh và của cả nước vẫn nhắm vào hai mảng đề tài lớn phổ biến: Chiến tranh Cách mạng và Sự nghiệp đổi mới đất nước.

 

Riêng về đề tài chiến tranh cách mạng đối với nhiều cây bút sáng tác văn học được may mắn sống trong cuộc, có mặt trên nhiều trận tuyến của cuộc chiến đấu, trong sáng tạo văn học hiện nay ngày càng sâu lắng hơn, bình tĩnh, nghiền ngẫm hơn. Mặt khác, thời bình, thời hội nhập, đề tài văn học trải rộng, phong phú, đa dạng. Văn học đi vào đời thường; Văn học khai thác những vấn đề nóng bỏng nhiều mặt của đời sống xã hội; Văn học khai thác sâu về nhiều mối quan hệ của con người, chất người nhằm hướng con người đến Chân - Thiện - Mỹ.

 

Trong xu thế hội nhập, văn học vươn tới những tác phẩm hiện thực, những tác phẩm hay mang đậm bản sắc dân tộc.

 

PV: Là nhà văn có công đóng góp cho nền văn học trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước, anh có rất nhiều tác phẩm viết về chiến tranh và được mọi người yêu thích. Nhưng cách viết thời ấy, cũng có ý kiến cho là “lạc hậu”. Anh nghĩ thế nào về điều đó, khi anh viết cho bạn đọc thế hệ hôm nay?

 

Nhà văn Nguyễn Thanh: Chưa hẳn vậy, tôi chưa có gì để gọi là “nổi tiếng”. Trong chống Mỹ cứu nước tôi dành phần lớn thời gian làm báo - phóng viên báo tỉnh. Là một phóng viên trẻ thời ấy, tôi có dịp tiếp cận với thực tế đời sống, chiến đấu, từng đi qua nhiều vùng đất, thậm chí hành quân theo bộ đội tham chiến trên nhiều chiến trường. Nhờ vậy, giúp ích cho tôi rất nhiều như tập tành sáng tác văn học. Nhật ký về những con đường mòn, Bóng áo trắng, Trên đồng Phong Thạnh, Bông Vông đỏ... là những tác phẩm đầu tay của tôi, đóng góp khiêm tốn vào mảng văn học cách mạng ở vùng đất cực Nam Tổ quốc lúc bấy giờ.

 

Phương pháp sáng tác văn học thời chiến tranh, kể cả tác phẩm văn học có người cho là lạc hậu? Không. Có thể nói, văn học thời chiến tranh có phần thô cứng mới đúng hơn. Và vì văn học ở vào thời ấy hướng con người vươn tới, chiến đấu và chiến thắng, nhưng nhận dạng thật kỹ, không phải tác phẩm nào cũng thô cứng. Trong chống Pháp, chống Mỹ cứu nước đã xuất hiện nhiều tác phẩm văn học đích thực, có giá trị về nội dung lẫn nghệ thuật, sống mãi trong lòng bạn đọc.

 

Nhà văn Nguyễn Thanh và soạn giả Trọng Nguyễn

PV: Nhưng cảm xúc của mỗi người, mỗi thời kỳ lại rất khác nhau?

 

Nhà văn Nguyễn Thanh: Với tôi, riêng về cảm xúc sáng tác mỗi thời kỳ, không cách biệt nhau bao nhiêu. Dĩ nhiên, sự kiện, con người trong nhiều bối cảnh lịch sử khác nhau.

 

Trong chiến tranh cách mạng: đau đáu những vùng đất mình đã đi qua và ngay trên quê hương mình. Muốn viết, muốn được tới tay bạn đọc những điều mắt thấy tai nghe về những tội ác tày trời của giặc, về lòng dũng cảm, hy sinh của con người mà phần lớn là những con người nông dân tay cày tay súng. Họ xứng đáng lắm, lớn lắm.

 

Thời bình: Vẫn những con người ấy đang hàn gắn vết thương chiến tranh, đóng góp công sức xây dựng, kiến tạo đất nước và vươn tới... Nhưng ở thời bình, mọi sáng tạo văn học đều lắng lại, trầm tĩnh, công phu hơn, với mục đích hướng tới chất nhân văn trong từng tác phẩm. Phải là tác phẩm đích thực, để đời.

 

PV: Văn học thời kỳ đổi mới cũng có một thành tựu nhất định, anh đánh giá thế nào về những thành tựu đó?

 

Nhà văn Nguyễn Thanh: Thành tựu văn học thời kỳ xây dựng, đổi mới đất nước? Có đấy. Đáng ghi nhận. Theo tôi, trước hết, thành tựu văn học thời kỳ này do lực lượng cầm bút nhiều thế hệ làm nên. Từ nền tảng văn học khá vững trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước được kế thừa và phát triển lên một bước mới. Đặc biệt, trên chặng đường xây dựng, kiến tạo đất nước có thêm một lực mới, lực trẻ được trang bị nhiều mặt, đã có công đóng góp rất quan trọng vào mảng văn học nghệ thuật nói chung và riêng văn học.

(Trong khuôn khổ bài phỏng vấn không cho phép điểm qua một số tác phẩm văn học tiêu biểu thời kỳ đổi mới để chứng minh nói có sách, mách có chứng).

 

Tác phẩm của nhà văn Nguyễn Thanh và các tác giả khác

PV: Xuân này, nhà văn muốn nói gì với độc giả ?

 

Nhà văn Nguyễn Thanh: Trước nhất, tôi muốn nói lời cảm ơn chân thành đến bạn đọc, xin cảm ơn sâu sắc nhiều cá nhân và gia đình trong chiến tranh đã cưu mang anh chị em văn nghệ sĩ, Tiểu ban văn nghệ, tạp chí Văn nghệ Lúa Vàng trong thời kỳ mưa bom bão đạn cho đến ngày hôm nay. Tôi không thể nào quên.

 

Trước làn sóng ồ ạt của nhiều phương tiện thông tin đại chúng, tôi vẫn muốn san sẻ với bạn đọc niềm ấp ủ và yêu cầu bức xúc của văn hóa đọc, nhằm nghiền ngẫm sâu hơn về Văn và Đời.

 

PV: Xin cảm ơn nhà văn! Năm mới chúc ông sức khỏe và có nhiều tác phẩm hay phục vụ cho xã hội.

 

HUỲNH LÂM