Đọc thơ " Cỏ" và "Rác" của Đỗ Thành Đồng

[hoanggiao 42]

Nhà thơ Đỗ Thành Đồng

 

 

Đọc thơ " Cỏ" và "Rác" của Đỗ Thành Đồng

 

(Nhắp vào đây: Đọc thơ " Cỏ" và "Rác" của Đỗ Thành Đồng)

 

Đỗ Thành Đồng xuất bản 2 tập thơ. "Cỏ Vô Danh" và "Rác". Tôi tâm đắc cả hai.

Tập thơ "Cỏ Vô Danh" do NXB Thuận Hóa, Huế ấn hành năm 2010. Gồm 70 bài thơ đường luật thất ngôn bát cú. Tôi đọc những bài thơ này thấy Đỗ Thành Đồng làm thơ đường luật rất chắc tay. Dáng dấp Nguyễn Khuyến, Hồ Xuân Hương, Tú Xương xưa.

 Điều tôi quan tâm hơn cả là thơ Đỗ Thành Đồng cứ như dòng suối tuôn chảy không điểm dừng. Thơ Đỗ Thành Đồng như có chất keo dính làm cho người đọc cứ theo từng bài thơ mải miết đọc mãi. Bài nào cũng cuốn tôi vào một thế giới riêng cần khám phá. Mỗi bài là một góc cạnh cuộc sống. Để khi ta đi suốt tập thơ, cảm thấy như mình đi suốt chiều dài lịch sử, xuyên suốt mọi miền đất, mọi giá trị tâm tư. Không những có khiếu về thơ đường luật, có trí tuệ thâm sâu, mà Đỗ Thành Đồng còn có một cái tâm bao la với đồng loại. Từng chữ từng câu như bén rễ ăn sâu.

Các câu đề, thực, luận, kết đều có sức lay động ngang nhau, đọc là phải đọc đi đọc lại, càng nghiền ngẫm càng hay. Tôi đọc kỹ cả tập thơ, không bỏ sót chữ nào.  Tập thơ này quả thực là không có chỗ để tôi đọc lướt, không có chỗ để tôi lơ là bỏ qua.

Từ tình yêu thơ với các bài Duyên Thơ "Nghĩa Lòng Bén Rễ Tự Duyên Thơ", với Người Thơ "Thơ mang ý đất mắt xa xăm", tới Gửi Nàng Thơ "Tăm cá mù khơi mong cánh nhạn" ta đã hiểu được cái tình thơ thật nặng với thơ với đất với người trong con người tác giả, tình thơ luôn đau đáu với những dòng xoáy, chuông sầu, bể dâu, cánh nhạn, mưa ngâu, để cả trong mộng mị nhà thơ mơ thấy mình chắp bút "thảo một vần thơ thả xuống cầu":

"Ơi hỡi nàng thơ! Em ở đâu?

Trái tim đa cảm nhịp chuông sầu!

Em theo dòng xoáy đau bờ bãi

Ta ngóng tình trôi đắng bể dâu!

Tăm cá mù khơi mong cánh nhạn

Bóng mây cuộn gió đợi mưa ngâu

Ta về chấp bút trong đêm mộng

Thảo một vần thơ thả xuống...cầu"

(Bài Gửi Nàng Thơ)

Tình yêu quê hương đất nước con người cũng đậm đà bản sắc dân tộc với bài Hoài Cảm Sông Gianh, Bức Tranh Chợ Họa, Tặng Người Làm Nón, Đêm Xuân, Ngọn Lửa Rèn, Trai Làng Thổ Ngoa, Cỏ Vô Danh, Hỏi Trăng, Tản Mạn Đồng Quê, Vẫn Thế Đèo Ngang, Thăm Đền Chú Liễu, Tản Mạn Phong Nha, Vịnh Đá Nhảy, Sáng Nghe Tiếng Chim, Niềm Vui Tuổi Già, Chim Họa Mi Và Viên Đạn. Nghĩ  Về Quảng Hải, Mơ Áo Mới, Xứ Nghệ Trong Tôi, Cánh Sóng, Viettel, Sông Gianh Dậy Sóng. Điển hình là bài Cỏ Vô Danh, nói về số kiếp con người dù có lúc bị chà đạp nhưng được dịp vẫn vươn lên sức sống mãnh liệt vì ta quá yêu tha thiết cuộc đời này:

"Lé té li ti mọc vệ đường

Xe lăn ngựa giẫm kiếp vô thường

Đá dằn có lúc thân nhàu nát

Mưa tưới tức thì nhánh lại vươn"

Những bài thơ về nhân tình thế thái như Tâm Sự, Xuân Về Nhớ Ba, Giữ Mảnh Lòng Son, Tự Họa, Kiểm Điểm, Tự Trào, Ân Tình Thân Hữu, Niềm Tin, Nói Với Con. Ba Trẻ Lại Cùng Thơ, Sông Nước Quảng Bình, Tình Nón, Với Đường Thi.

Cụ thể như bài "Xuân Về Con Nhớ Ba" nói về cái Tết gia đình đoàn tụ chan hòa hạnh phúc, cha phân giải đạo lý gia phong, con diễn Kiều, cuộc sống nghèo khổ nhưng cung đàn thương yêu vẫn vang xa, vẫn một lòng trên con đường đi tìm một tri âm tri kỷ:

"Một độ xuân về con có ba

Làm thơ vui tết cảnh chan hòa

Gia phong đạo lý ba phân giải

Điển tích câu Kiều con diễn ca

Dẫu cuộc đời thường chưa hết khổ

Mà cung đàn mộng vẫn vươn xa

Xuân này chữ hiếu con thơ thẩn

Ôi! Biết tìm đâu một Bá Nha?"

Những bài thơ về tình yêu Bác Hồ, các danh nhân Việt Nam như Nỗi niềm Ức Trai, Đức Khổng Tử, Vịnh Kiều, Với Cụ Tố Như, Chữ Thánh, Đức Quán Thế Âm, Đọc Di Chúc Bác, Trái Tim Hồng, Ngày Ấy Ngày Nay, Cảm Xúc Nhật Ký Trong Tù.

Bài Trái Tim Hồng dạt dào tình yêu Bác Hồ, yêu nước, yêu những con người quyết tử cho Tổ Quốc quyết sinh, đem lại nền hòa bình cho dân tộc:

"Ngàn năm rạng rỡ đất Thăng Long

Hà nội vươn cao lộng thế Rồng

Kim, cổ ngời bao trang sử đỏ

Bắc Nam sáng một trái tim hồng

Dấu xưa thành cổ lưu văn hiến

Nắng mới ba đình tỏa núi sông

Thành phố hòa bình xanh mãi mãi

Cho Người yên giấc, thỏa ngàn năm"

Những bài thơ xuân cũng là những bài thơ chống tệ nạn xã hội, cũng như phản ánh những cái lẽ đời như bài Ngẫm Ngầm Ngâm, Vô Đề, Tết Sửu Chuyện Trâu, Cảm Xúc Tân Tỵ, Lẩn Thẩn Năm Mùi, Ma Men, Ngẫm Truyện Thạch Sanh, Hỏi Nhà Chức Trách, Hội Nghị Chuyên  Đề, Biết Tìm Mô, Xem Đấu Giá Đất, Tết Tý Chuyện Chuột, Ông Hứa, Nỗi Buồn Giao Thông, Vẫn Là Hạt Bụi, Rõ Thau Vàng, Lời Cha Dặn, Tức Cảnh Đèo Ngang, Đất Thổ Còn Vang, Đẹp Những Tâm Hồn.

Bài Ngẫm Truyện Thạch Sanh nói lên ước mơ sống thiện trừ ác, từ truyện xưa, ngẫm truyện thời nay, thời nào cũng có những Lý Thông, những Thạch Sanh cả thôi. Chúng ta ở thời nào cũng bảo vệ và bênh vực ưu ái những con người như Thạch Sanh xưa:

"Đánh mãng chém chằn dũng chiến thay

Cứu nhân độ thế mấy ai tày

Cướp công Lý mỗ giành vinh hiển

Lập nghiệp Thạch chàng chịu đắng cay

Sét đánh ngang trời tiêu kẻ ác

Đàn kêu cửa ngục cứu người ngay

Đàn xưa ai giữ xin trao lại

Cho những Thạch sanh hậu thế này"

Ngoài ra tập thơ còn in chung một số các bài họa của các bạn thơ cùng tâm huyết.

 Tập thơ có giá trị nhân bản sâu sắc vì cái tình người, tình yêu quê hương, cội nguồn, tình yêu Bác Hồ thiết tha, tình yêu cha ông nguồn cội.

. Đỗ Thành Đồng chọn thể loại thơ đường luật để thể hiện chân lý, khát vọng sống rất hợp với khí chất và giọng thơ anh.

Tập thơ RÁC thoạt nhìn cái tựa tôi thấy nó bụi bặm, tăm tối làm sao? Tại sao tác giả lại đặt tên tập thơ là rác? Có ngụ ý gì? Có lẽ dưới đôi mắt của tác giả cuộc sống này toàn là rác thải, không có chút xíu điều hay ho gì? Hơi bị thất vọng về cái tựa đề, vì vốn dĩ tôi chỉ thích những màu tươi sáng, màu xanh hi vọng mà thôi. Tất cả những gì tiêu cực đều làm cho cuộc sống nặng nề khó chịu, chán ngắt.

Nhưng thực ra không hẳn là vậy. Rác chính là một phát hiện ...

Tập thơ Rác do NXB Hội Nhà Văn ấn hành tháng 8 năm 2012. Khi bắt tay vào đọc có nhiều thứ mới được mở ra. Có những cái không rác ở trong rác. Có những cái rác lại lẫn vào cái không rác. Giống như cuộc đời vàng thau lẫn lộn mà chính mỗi người phải tự biết phân biệt đâu là vàng đâu là thau vậy.

Trong đống rác kia, ta bới ra sẽ thấy có cái không phải là rác ở trong đó, ta phải đem ra cho mọi người biết nó không phải là rác. Trong cái không phải rác ta đem ra xem thì thấy có rác cũng cần phải phân biệt rạch ròi cái rác và không rác lẫn trong nhau. Không vơ đũa cả nắm.

  Cả rác và cái không rác, cả cái xấu và cái tốt cũng đều phải sinh tồn, nặng trĩu bể dâu.
Kẻ say rượu là rác, say tiền mất nhân tính cũng là rác, say tình (ngoại tình) cũng là rác, say mình, đề cao mình quên đi giá trị của người khác cũng là rác. Nhưng có cái không phải rác, là người đàn bà chờ những cái rác tự tiêu hủy.

"Người đàn bà chờ chồng tỉnh cơn say rượu
chờ chồng tỉnh cơn say tiền
chờ chồng tỉnh cơn say tình
chờ chồng tỉnh cơn say mình
chờ chồng hoang ảo
Người đàn bà chờ mình tỉnh cơn say chồng..."

(Bài Người đàn bà chờ)

 Những cái chờ này ba chìm bảy nổi chín lênh đênh, không biết chờ đến bao giờ nhưng người đàn bà phải nhắm mắt chờ, phải rơi nước mắt chờ. Đó chính là nỗi đau trong cuộc đời thực đi vào thơ Đỗ Thành Đồng nghe rõ mùi cay đắng của thân phận người đàn bà.

Tập thơ này toàn bộ làm bằng thơ tự do, các cung bậc thơ được thể hiện bằng lối sắp xếp câu chữ như những ruộng bậc thang.

"nhiều khi nhìn thấy nỗi bất công
lão nông ngán ngẩm cuốc cày
ngửa mặt tự hỏi
thơ có làm gì được không?"

(Bài Thơ có làm gì được không?)

Rác làm nên nghiệp chướng mà mỗi người phải trả đủ

"Cuộc đời đổ trên mái đầu

sợi tóc uốn cong bạch lạp

cánh đồng xác xơ

cỏ úa nấm mồ

xoáy từ khúc ruột

những đứa con ngoan gió nồm

những đứa con hoang gió chướng

Cuộc đời đổ lên đầu

 mẹ ta

nặng trĩu"

 (Bài nặng trĩu)

Mẹ là cây cao bóng cả, cả đời gánh vác nhọc nhằn nỗi lo, hy sinh quên mình nên vai mẹ oằn nặng trĩu, đầu mẹ nặng trĩu lo âu, mẹ đội trên đầu cả cuộc sống này. Mẹ từ bao đời nay gian nan vất vả làm nên bao bài ca về Mẹ Việt nam. Sợi tóc mẹ cong, xác xơ, cỏ úa, lặng đau từng khúc ruột, với đứa con ngoan và có cả đứa con "mùa gió chướng"...

"Cốc rượu đắng bè bạn

chén trà đắng tri âm

Ly càfe đắng giọt riêng mình"

(Bài Đắng)

Cuộc sống là những đắng cay. Con người nhấm nháp từng vị đắng cuộc sống, vị đắng của riêng mình, vị đắng của bạn bè, vị đắng của những tri âm. Cuộc sống luôn có muôn mặt: đắng, chát, cay, chua, ngọt ngào...hạnh phúc, đau khổ, được cái nọ mất cái kia. Trong đắng cay, có ngọt ngào, trong thất bại, có thành công

"Vượt lên những bức tường ngất ngưởng câu thơ

Đính nhịp tự do vào vách núi

ve vuốt cánh buồm con gái

Bế bồng lời ru"

(Bài Gió)

Tác giả tả ngọn gió ngất ngưởng thơ vượt lên mọi chướng ngại vật, gió lộng vào vách núi như những nhịp sống tự do bay bổng, gió mơn man mái tóc bồng con gái, gió tang bồng lời ru. Gió mang sự sống siêu phàm kỳ tuyệt.  Gió trong câu thơ  như từng nấc ruộng bậc thang gieo từng cung bậc sống chắp cánh ước mơ.

"Tôi tìm tôi với rác

Để thấy chút ích đời

Ta tìm ta với người

Để biết phần có rác"

(Bài Rác)

Tác giả đi tìm tác giả với tất cả những cái gọi là rác để thải nó ra, tìm cái phần không rác giữ nó lại. Con người không ai hoàn hảo, ai cũng có cái xấu cái tốt cái hay cái dở, có điều phải nhận ra mình hay dở xấu tốt ở chỗ nào để mà tự hoàn chỉnh chính mình. Trong rác có cái không rác. Trong cái không rác có cái có rác.

Rác là một phát hiện...để cuộc sống này phân biệt cái thật cái giả, cái tốt cái xấu để mà biết phải làm sao làm đẹp cho đời.

Bằng giọng thơ trầm sâu lắng lại trong tâm tác giả đã nói lên những điều muốn nói của bản thân cũng như tâm nguyện của hàng triệu con người trên trái đất.

Cả hai tập thơ đều hướng thiện. Tập thơ nào cũng thể hiện rất thành công với đề tài Tôi yêu đất nước  Việt Nam và con người Việt Nam. . Giọng thơ vừa tự trào, vừa cuộn lên những niềm đau, khát vọng một cuộc sống thanh bình, chỉ có yêu thương và hạnh phúc.

16/2/2013

HOÀNG GIAO