Lang thang cùng thơ

[nguoibuongio 2.791]

ĐOẠN KẾT

anh bơi mãi 
tìm về chỗ kết thúc dòng sông
không hiểu rằng mình đang hướng ngược dòng
va vào chiếc cọc nhọn kỷ niệm
tâm hồn vỡ đôi

một nửa anh thả về xuôi
mong gặp lại em nơi còn hương cỏ lá
một nửa hồn lênh đênh ra biển cả
chìm giữa tự do

ĐCĐ

 

[nguoibuongio 2.791]

Ôi! Thơ ca Việt Nam
Năm ngoái, cũng nhân Ngày thơ Việt Nam, ông Trương Quang Được - Nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội , đã sáng tác và  thả lên bầu trời hai câu thần thi khiến giới sĩ phu Nam Bắc không nhịn được cười. Hai câu thơ đó dư sau: 

"Lên cao mới biết trời cao
Khổ đau mới biết dân mình khổ đau".

Năm nay, nhân Ngày Thơ Việt Nam lại có hai câu thơ hoành tráng như thế này được thả lên cho bọn 'chúng nó' chiêm ngưỡng:

"Đêm ôm vợ thấy lòng giật thót
Thương con thuyền đầu bãi đứng chơ vơ"

Ôi, cái xứ Việt Nam, cứ ra ngõ là gặp lúc nhúc nhà thơ!

 

[nguoibuongio 2.791]

Có điều mừng của ngày thơ năm nay là các "ông lớn bà lớn" thơ ngoài ấy đã nhìn thấy một bài thơ của phương Nam bằng cách chọn thả hai câu trong bài. Theo ý tui, là một trong số những bài thơ hay nhất của Việt Nam từ trước tới này. Tui đã luôn lên tiếng để tác phẩm này được đưa vào sách giáo khoa.

 

 

NHÀ THƠ VỚI CHỈ MỘT BÀI THƠ DUY NHẤT: SƠN NAM

Nhà văn ‘miệt vườn nam bộ’ người nghiên cứu tài hoa nhất của vùng đất phương nam, Sơn Nam, đã qua đời vào năm 2008. Đến nay đã nhiều buổi tọa đàm về “ Hương Rừng Cà Mau”. Và buổi tọa đàm ‘ 50 năm Hương Rừng Cà Mau’ diễn ra vào ngày 27/12 tại TP HCM là dịp hiếm hoi để bạn đọc, các nhà nghiên cứu, bạn văn ngồi lại nhìn nhận, tôn vinh một bộ tác phẩm để đời của “Ông già Nam Bộ”.

Có những tác giả mãi đến khi qua đời thì thành tựu trên văn đàn của họ mới được xác lập, với Hương rừng Cà Mau, ngay từ khi còn sống, Sơn Nam đã hoàn thành sứ mệnh của một người cầm bút cống hiến cho vùng đất nơi mình sinh ra và lớn lên.

Từ ngòi bút của Sơn Nam, khái niệm về văn hóa - văn minh miệt vườn đã ra đời, và được nhắc đến với biết bao nét hấp dẫn. Những truyện ngắn trong bộ Hương rừng Cà Mau, mở ra những nẻo đường đầy huyền bí, mê hoặc lòng người của vùng đồng bằng Sông cửu Long sóng nước mênh mông, mà đến tận hôm nay vẫn chưa được hiểu hết về giá trị văn hóa - lịch sử.

 

Truyện ngắn của Sơn Nam rất cô đọng, súc tích, ngôn ngữ nặng tính địa phương mà giản dị, dễ gần. Ông viết như đang kể chuyện, thủ thỉ, tâm tình. Ông tả cảnh, tả người sống động đến từng chi tiết nhỏ. Chỉ qua vài dòng, một thiếu nữ vùng quê miệt vườn, một tay giết người hảo hớn, một kẻ săn bắt heo rừng, một thầy tu ở chùa Khmer hay một kẻ "đâm hà bá, phá sơn lâm"… hiển hiện ra trước mặt người đọc với đầy cảm xúc.

Mỗi truyện ngắn của "Ông già Nam Bộ" này là sự tổng hòa của kiến thức sâu rộng về địa lý, lịch sử, văn hóa dân tộc. Và không chỉ dừng ở đó, tâm hồn đa cảm, nhạy bén trong văn chương của ông đã giúp trang viết của Sơn Nam lưu giữ được những nét tinh tế trong phẩm chất, cá tính và tâm hồn người miền Tây.

 

Thế nhưng, ấn tượng nhất vẫn là bài thơ đề từ, bài thơ duy nhất trong suốt cả đời cầm bút của ông. Bài thơ hay một cách bí ẩn, vừa hùng tráng lại vừa xót xa, nói lên tâm trạng, nói lên thân phận của những người phải cắn răng lìa bỏ đất Bắc, miền Trung, lìa bỏ nơi chôn nhau cắt rún không còn dung thứ họ, bạc đãi họ, để trở thành những lưu dân tán địa, trải máu xương mình ra mà khai phá cả một vùng đất bạt ngàn phì nhiêu màu mỡ. Và, nếu không nói quá lời, chính là mạch máu lúa gạo nuôi sống cả nước và góp phần không nhỏ vào xuất khẩu. Một bài thơ đáng lẽ phải được cho vào giáo khoa thư, được tôn vinh ở mức độ xứng với tầm vóc của nó. Thế, trớ trêu, chỉ vì được sinh ra ở miền nam, trước 1975, tác phẩm này đành chịu số phận hẩm hiu, nhường vinh quang lại cho những bài vè vớ vẩn được tung hê trên thi đàn, văn miếu. May vẫn còn chút an ủi, đối với người dân nam bộ, bài thơ này vẫn là một quốc ca, ‘quốc ca’ của những người khai phá. Xin được hân hạnh giới thiệu bài thơ với các anh chị em thành viên trong diễn đàn ta.

HƯƠNG RỪNG CÀ MAU

(Đề từ)

Trong khói sóng mênh mông,
Có bóng người vô danh
Từ bên nầy sông Tiền
Qua bên kia sông Hậu
Mang theo chiếc độc huyền
Điệu thơ Lục Vân Tiên
Với câu chữ:
“Kiến nghĩa bất vi vô dõng giả”
Tới Cà Mau – Rạch Giá
Cất chòi, đốt lửa giữa rừng thiêng…

Muỗi, vắt nhiều hơn cỏ
Chướng khí mù như sương.
Thân không là lính thú
Sao chưa về cố hương?
Chiều chiều nghe vượn hú
Hoa lá rụng buồn buồn
Tiễn đưa về cửa biển
Những giọt nước lìa nguồn
Đôi tâm hồn cô tịch
Nghe lắng sầu cô thôn
Dưới trời mây hiu hút…
Hơi Vọng Cổ nương bờ tre bay vút
Điệu hò…ơ theo nước chảy, chan hòa.
Năm tháng đã trôi qua…
Ray rức mãi đời ta
Nắng mưa miền cố thổ

Phong sương mấy độ qua đường phố
Hạt bụi nghiêng mình nhớ đất quê…

SƠN NAM

 

[nguoibuongio 2.791]

 

CÂU THƠ LẠI TÌM VỀ

 

Câu thơ lại tìm về mùa xuân sắp bỏ đi

Lòng ta vậy không nơi che bóng mát

Chỗ em nằm xưa trầm hương vẫn ngát

Thơ một đời ta lắm cuộc phân ly

 

Buồn, hay vui, những mặt phố lầm lì

Ta trót chọn, hoặc đời ưa khinh bạc

Áo là mây, hay kiếp mình trôi dạt

Bụi giang hồ mười năm giũ mái hiên

 

Mười năm ư, hay tuổi ta vô biên

Sống và chết sao chỗ này ở nán

Vài cuộc tình hờ, lưa thưa dăm lứa bạn

Chiều rượu say ngồi nhăn nhở nói, cười

 

Thơ đưa tay ta nắm đỡ, thơ ơi!

 

ĐCĐ

[chuồn chuồn ớt 359]

 

CÂU THƠ LẠI TÌM VỀ

 

Câu thơ lại tìm về mùa xuân sắp bỏ đi

Lòng ta vậy không nơi che bóng mát

Chỗ em nằm xưa trầm hương vẫn ngát

Thơ một đời ta lắm cuộc phân ly

 

Buồn, hay vui, những mặt phố lầm lì

Ta trót chọn, hoặc đời ưa khinh bạc

Áo là mây, hay kiếp mình trôi dạt

Bụi giang hồ mười năm giũ mái hiên

 

Mười năm ư, hay tuổi ta vô biên

Sống và chết sao chỗ này ở nán

Vài cuộc tình hờ, lưa thưa dăm lứa bạn

Chiều rượu say ngồi nhăn nhở nói, cười

 

Thơ đưa tay ta nắm đỡ, thơ ơi!

 

ĐCĐ

viết cho ai đây. nguoibuongio?

[nguoibuongio 2.791]

viết cho ai đây. nguoibuongio?

viết cho một lúc buồn. hi

[nguoibuongio 2.791]

GƯƠNG MẶT MỘT NGƯỜI

anh hiểu được thế nào là mái ấm
khi nhìn chiếc lá rời cành
hiểu được giá trị của miếng ăn
từ bàn tay nhục nhằn đang chìa tờ vé số
thấu được phần nào sự thống khổ
khi thăm một người bệnh, quay về

anh hiểu được nỗi cô đơn ê chề
lúc ngồi trong căn phòng trống
cũng biết được thế nào là cao rộng
khi nhìn qua cánh cổng nhà tù
biết được quanh mình đau đớn dường nào
đêm nghe cô gái ăn sương cùng khách làng chơi kỳ kèo ngả giá

và, giữa những vô thần tan tác đó
anh cố hình dung gương mặt một người

ĐCĐ

 

[nguoibuongio 2.791]

GẶP LẠI MÌNH TRONG ĐÊM

trong đêm tôi lần bước
tìm lấy dấu chân ngày
gió khuya trên vai ướt
vòm cây thương vòm cây

tôi yêu em mưa bay
yêu con đường, cánh cổng
mắt người cơn lá say
khát khao và hy vọng

núi non từng uống ngụm
mỗi hớp nhỏ thời gian
ngón chân bùn cắm xuống
tiếng chuông ngần vọng lên

một tu oa khai sinh
thêm nghìn thu tắt thở
trong đêm hóa thạch đó
tôi đã biến hình tôi

ĐCĐ

 

[nguoibuongio 2.791]

TÀO LAO VỀ LỊCH SỬ

Nếu sinh ra ở thời Hùng Vương
Tôi sẵn sàng làm viên gạch Cổ Loa xây thành ngăn giặc

Bằng như thời gian nghìn năm quay ngược
Tôi chính là ngọn chông cắm vào sóng dữ Bạch Đằng

Hay tôi nguyện ăn hết cơn đói thế kỷ mười lăm trên núi Chí Linh
Ngồi mài mực đêm Ức Trai viết Bình Ngô Đại Cáo

Còn nếu được đầu thai mấy trăm năm hơn, thời đại phá quân Thanh
Tôi xung phong làm tên lính quèn dắt ngựa cho Quang Trung hoàng đế

Nhưng bây giờ nếu tôi vẫn cả gan làm những điều tương tự thế
Hoặc sẽ nếm mùi cơm tù
Hoặc mang tiếng chơi ngông

Ai không tin, ra hỏi thử biển Đông

ĐCĐ

 

[nguoibuongio 2.791]

tháng 3 tới đây là kỷ niệm ngày thành lập lực lượng TNXP thành phố. chạnh nhớ lại những buồn vui, đẹp cũng có, xấu cũng có, của những ngày còn khoác màu áo ấy. mạo muội post bài thơ cũ để chia sẻ với bạn thơ HMV. 

 

CHIỀU GHÉ HUYÊN THUYÊN CHỖ BẠN NẰM

… Trung đội bọn mình tứ tán ngược xuôi
Đứa chuyển ngành xa, thằng còn bám trụ
Quân phục cởi ra lòng mấy ngậm ngùi
Khum khum bàn tay chạnh thời biên giới
Nghĩa trang ghé vào cắm lấy nén hương
Vọng tưởng bạn bè đất này nằm lại
Chạm cọng cỏ buồn có mùi máu xương
"Mày, tao" một thời nghìn ngày tri kỷ …

Làm sao quên làm sao quên
Dũng Cảm, Kiên Gan, Thống Nhất, Dũng Chí, Kiên Cường …*
Thắp đuốc khuya không ngủ
Đêm trích máu viết huyết tâm thư bằng lửa
Gửi lại dòng kênh đào dỡ ngoại thành
Gửi ánh trăng thâu
Từ biệt liếp thơm chớm quả bói vụ đầu
Chào vạt mạ vừa gieo
Thắc thỏm chờ hương cơm gạo mới
Vỗ bình toong vang bài tình ca biên giới
Phủi bụi lưng áo thằng bạn chua khé mùi phèn
Xỏ đôi dép cao su đứt quai
Vụt đắc ý phá cười câu Chính Hữu …**

Trưa đường dừng quân nhắc nhau thói quen thành thị
Tuổi trèo me chua, xe đạp lòng vòng
Kháo buổi trai lơ yêu đương dấm dớ
Nghe tổ quốc cần, hề, áo xung phong
Mày, dân nhạc tình Diễm Xưa quán nhỏ
Ba lô trên vai thơ phú trong đầu
Khoái Lệnh Hồ Xung tao mê … hàng phở
Cơn sốt rét rừng nằm mớ A Châu

Chiều cáng thương Tông-Lê-Sáp đục ngầu
Vốc nước lên tay thấy phù sa bầm đỏ
Tiếng gào mẹ, giọng hời con … đây đó
Khói ám chân trời. Tao biết ruột mày đau
Trưa thông đường qua Siêm Riệp
Váy lụa Áp-sa-ra đâu?
Màu da ai nâu nhớ người yêu tôi quá
Em gái Khơ-me sấp mặt bên ruộng mạ
Mười ngón tay dài níu điệu múa Lâm-thôn.

Sân đền Ăng-ko vương vãi mùi máu trẻ con
Mũi lê nào lia ngang nguồn sống
Những thằng Tí, con Lài môi còn thơm sữa nóng
Nước mắt chảy dài mặt đá Bay-on …

… Cũng là khi loạt đạn bất ngờ
Xoáy nát lồng ngực thanh xuân
Mắt bạn khép nhốt liềm trăng tuyệt đẹp
Lúc nòng cối rập rình hòng hủy diệt
A Châu của tao, cả Diễm của mày!

Tuổi đôi mươi gửi lại mé sau đồi
Đêm truy kích bọn tao chẳng lu loa lễ viếng
Hòm đạn chuyền mau nặng thêm phần bạn
Răng nghiến chặt câu chinh chiến kỷ nhân hồi

***

Đột xuất nhớ rừng chiều ghé chỗ nhau chơi
Đoạn tống nhất sinh*** nửa vò đế trắng
Vọng cổ nhẩm bài Tần Quỳnh khóc bạn****
Rót rượu cúng mày 
Tao thật thà say …

ĐCĐ

*Tên các đơn vị TNXP thành phố tình nguyện tham gia phục vụ chiến tranh biên giới.
** Nhà thơ quân đội, nổi tiếng với thi phẩm Tình Đồng Chí, với câu thơ chân tình đầy cảm xúc “Áo anh rách vai, quần tôi có hai miếng vá”

*** Đoạn tống nhất sinh duy hữu tửu/ Trầm tư bách kế bất như nhàn (thơ Cao Bá Quát)
*** *Tên một bài vọng cổ của soạn giả NSND Viễn Châu